Om leraren in het basisonderwijs te behouden is het belangrijk om een gezonde werkomgeving te creëren waarin onderwijsprofessionals zich gewaardeerd, ondersteund en werkgelukkig voelen. Dit vraagt niet alleen om aandacht voor fysieke gezondheid, maar ook voor het mentale welzijn van medewerkers. Door in te spelen op de drijfveren en motivatie van leraren, help je hen hun passie voor het vak te behouden en geef je ze de energie en het enthousiasme om met plezier hun werk voort te zetten.
De kracht van motivatie
In de zomer van 2024 deed Lüün, onderdeel van Driessen Groep, in opdracht van Onderwijsregio Midden-Brabant onderzoek naar het behoud van leraren in het primair en gespecialiseerd onderwijs (Meer voldoening als sleutel tot behoud: Behoud van leraren - Wijzer in het Onderwijs). Zij spraken met 16 oud-leraren over hun ervaringen: welke uitdagingen kwamen zij tegen, wat dreef hen, en hoe kan een werkgever hierop inspelen? Uit het onderzoek kwam naar voren dat de intrinsieke motivatie van leraren zeer hoog is. Het besef dat ze een positieve bijdrage leveren aan het leven van kinderen blijkt voor vrijwel alle leraren dé belangrijkste drijfveer voor hun werkgeluk.
Om leraren zowel fysiek als mentaal in balans te houden, is het belangrijk om hen regelmatig te herinneren aan deze betekenisvolle bijdrage die ze leveren. Motivatie fluctueert, er zijn momenten waarop deze hoog is, maar ook momenten waarop deze afneemt. De rol van de werkgever is hierbij onmisbaar. Door regelmatig in te spelen op de drijfveren van leraren, kun je hun motivatie actief stimuleren. Zo raak je niet alleen hun hart, maar versterk je ook hun verbondenheid met het onderwijs.
Uitdagingen die werkgeluk en welzijn beïnvloeden
Hoewel leraren een sterke intrinsieke motivatie hebben, ervaren zij in hun werk regelmatig uitdagingen die invloed kunnen hebben op hun werkgeluk en welzijn. De oud-leraren die deelnamen aan het onderzoek van Lüün gaven aan dat een combinatie van factoren hen belemmerde in hun dagelijkse manier van lesgeven. Het voortdurend over grenzen heen gaan, mede door een sterk plichtsbesef, is een belangrijke oorzaak van overbelasting. Leraren voelen vaak de druk om altijd beschikbaar te zijn, ook buiten werktijd, en komen daardoor onvoldoende toe aan herstelmomenten. Het gebrek aan flexibiliteit in het onderwijsritme en de vele randzaken naast lesgeven versterken dit gevoel van uitputting.
Ook gaven de oud-leraren aan dat zij spanning ervaren tussen hun eigen onderwijsvisie en het resultaatgerichte onderwijssysteem. Ze willen meer maatwerk bieden, maar het is lastig om deze aanpak te combineren met de verplichte leerdoelen. De druk van bovenaf en het vasthouden aan traditionele leerlijnen belemmeren hen in het leveren van gepersonaliseerd onderwijs, terwijl de diversiteit in klassen door passend onderwijs juist vraagt om meer flexibiliteit.
Oplossingen voor minder werkdruk en meer voldoening
Om leraren duurzaam aan het werk te houden, is het belangrijk om factoren die bijdragen aan werkdruk weg te nemen. Begin met het schrappen van onnodige randzaken. Kijk kritisch naar langdurige vergaderingen, comités en lesstof met overlap. Door deze ballast te verminderen, komt er tijd vrij die direct aan onderwijs en ontwikkeling kan worden besteed. Geef deze vrijgekomen tijd terug aan leraren, zodat zij ruimte hebben voor eigen projecten, het verbeteren van lessen en het realiseren van doelen die zij belangrijk vinden.
Daarnaast is het van belang om leraren actief te betrekken bij strategische beslissingen. Door hun input centraal te stellen en te laten zien hoe dagelijkse inspanningen bijdragen aan het grotere doel, voelen zij zich gehoord en gewaardeerd. Dit versterkt niet alleen hun motivatie, maar ook de verbondenheid met collega’s en de onderwijsvisie. Sta bewust stil bij successen, zowel op individueel als teamniveau. Vier successen zoals de ontwikkeling van leerlingen en behaalde mijlpalen. Deze momenten van erkenning geven leraren een gevoel van voldoening en maken hun werk betekenisvoller, wat weer resulteert in werkgelukkigere medewerkers.
Heb je extra ondersteuning nodig bij het opvangen van tekorten en de juiste mix aan onderwijzend en ondersteunend personeel? Driessen helpt. Het onderwijs kan al jarenlang rekenen op onze ondersteuning. Lees hier meer over onze diensten voor het basisonderwijs: Stop personeelstekorten basis- en speciaal onderwijs.