Chauffeurs en koeriers kunnen al een tijdje vrij eenvoudig aan de slag als freelancer. Als ik om me heen kijk, zie ik steeds meer ontwikkelingen waarbij ik het idee krijg dat het worden van freelancer straks voor iedereen is weggelegd. En dat heeft allemaal te maken met de platformeconomie. Maar iedereen aan de slag als freelancer klinkt dit niet te mooi om waar te zijn? En wat zijn de kansen en risico’s van de zogeheten platformrevolutie?
Convenience is the new loyalty
Eerlijk is eerlijk, ik kan het me niet meer voorstellen dat er geen Uber, Deliveroo of Picnic meer is. Zelf woon ik in Utrecht dus daar zie ik vaak een kleine pausmobiel van Picnic of bezorger van Deliveroo langs rijden. Ik vind het heerlijk om vanuit de bank mijn boodschappenlijstje te maken of mijn maaltijd te bestellen. Dat heeft er allemaal mee te maken dat ik, als klant, veel waarde hecht aan gemak of ”convenience is the new loyalty”, zoals het ook wel genoemd wordt. Vanuit klantperspectief ben ik dus erg blij met de ontwikkeling van de platformeconomie. Maar hoe blij zou ik zijn als ik mijn eigen boterham moest verdienen met behulp van een platform?
Flexibiliteit & vrijheid vs baanonzekerheid
Werk je in de horeca, taxibranche, huishoudelijke hulp, logistiek of retail? Dan zijn platforms, waar vraag & aanbod op het gebied van arbeid samenkomen tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld. Bij de meeste platformen kan je zelfs zonder enige ervaring of diploma aan de slag. Platformen verlagen de drempels voor mensen om deel te nemen aan de arbeidsmarkt. De meeste mensen starten direct zonder pensioen, verzekering of baas. Traditionele arbeidsverhoudingen zijn daarmee verleden tijd en iedereen werkt dus als freelancer. Je kan zelf bepalen waar en wanneer je wilt werken. De medeoprichter en CEO van Temper (Paul Eggink) zegt tijdens het interview in de VPRO-tegenlicht aflevering over de klik- en kluseconomie, dat ze op deze manier inspelen op de behoeften van millennials. Maar hoe zit het met de baanonzekerheid? En hoe zelfstandig ben je echt als freelancer, want je werkt immers wel voor een platform?
Maatschappelijke vragen
Het grootste verschil met onze traditionele banen is dat werk door de platforms gesplitst wordt in losse klussen. Arbeid is daarmee niet langer een inspanningsverplichting, maar een resultaatsverplichting. Via platforms worden de grijze gebieden in het arbeidsrecht en onze economie blootgelegd en worden ze opeens schaalbaar. Een belangrijke maatschappelijke vraag is dan ook; welke ’spelregels’ gelden er op het gebied van arbeid voor de freelancers die via een platform werken?
Uit de sectorstudie ‘Algoritmes versus de flexbranche’ van het ING Economisch Bureau blijkt dat werkplatforms snel kunnen groeien, maar dat twee factoren de snelheid bepalen, namelijk technologie en regelgeving op de arbeidsmarkt. Voor de factor ‘regelgeving’ geldt dat werkgevers en werknemers in sterke mate ernaar zullen kijken om te bepalen onder welke contractvorm ze hun werk organiseren. En juist deze wetgeving staat op dit moment ter discussie, namelijk de Wet arbeidsmarkt in Balans. Door middel van wijzigingen op het gebied van flexibele arbeid, het ontslagrecht en de WW-premiedifferentiatie wil minister Koolmees het aantrekkelijker maken voor werkgevers om een vast contract aan te bieden (meer informatie hierover lees je in het artikel ‘Gevolgen Wet Arbeidsmarkt in Balans’).
Daarnaast is de wetgeving rondom zzp’ers bepalend voor de snelheid waarmee werkplatforms groeien. Recent is bekend geworden dat de nieuwe wetgeving voor zzp’ers (wet DBA) niet eerder ingaat dan 2021 (meer hierover lees je in het artikel ‘Nieuwe zzp-wet blijft liggen tot 2021’).
Kortom, op het gebied van wet- en regelgeving is momenteel nog best wat onduidelijkheid. Kijkend naar alle ontwikkelingen, zoals ontstaan van nieuwe beroepen, langer doorwerken etc. kunnen we wel stellen dat er behoefte is een aan nieuwe visie op werk op politiek niveau. En door de platformrevolutie wordt deze behoefte volgens mij alleen maar groter.
Platform economie vloek of zegen?
De ontwikkelingen binnen de platformeconomie gaan razendsnel en deze platformbedrijven spelen slim in op de behoefte van de klant ”convenience is the new loyalty” en de behoefte van de millennials op de arbeidsmarkt. Er moet in mijn optiek beter gekeken worden naar de sociale rechten en zekerheden van de freelancer en hiervoor moeten de ”spelregels” op het gebied van arbeid worden herzien. Bescherming van de werknemer is van groot belang en hoe mooi zou het zijn als we dat in stand kunnen houden, maar toch ook optimaal gebruik kunnen maken van de voordelen die de platformeconomie biedt? Als we dit met elkaar kunnen realiseren dan is de platformeconomie wat mij betreft een zegen.