Wat is lichaamstaal?
Lichaamstaal is het geheel van communicatie via gebaren, mimiek, lichaamshouding, stemgeluid en oogcontact. Dat we onbewust best goed zijn in het interpreteren hiervan, hebben we te danken aan onze voorouders. Zij moesten snel beslissen of iemand wel of niet te vertrouwen was. Ik hoor je denken: “Ik beoordeel mensen op hun innerlijk.” Onderzoek wijst anders uit. Al doe je het niet met kwade bedoelingen, je oordeelt in een fractie van een seconde.
Lichaamstaal is iets wat we met ons hele lijf doen. Van ogen tot voeten, we verraden onszelf ermee. Ik zet de belangrijkste punten van lichaamstaal voor je op een rij zodat jij meester wordt in het herkennen en gebruiken van lichaamstaal.
Ogen
Een belangrijk onderdeel van lichaamstaal zijn toch wel de ogen. Of beter gezegd het oogcontact. Voor veel mensen is oogcontact best een drempel. Iemand recht aankijken, help.. Je weet niet hoe snel je weer weg moet kijken. Toch is het slim om oogcontact te maken. En nee, ik bedoel niet dat je morgenochtend die collega moet gaan aanstaren. Dat is wat anders.
Wanneer we door iemand aangekeken worden met een ontspannen gezichtsuitdrukking, vatten we dit vaak op als iets positiefs. Een teken van sympathie en soms zelfs als flirt. Behalve wanneer we te lang aangekeken worden. Te veel aangekeken worden creëert een te grote mate van intimiteit, waarbij we ons minder op ons gemak voelen. We kunnen het zelfs opvatten als opdringerigheid.
Oogcontact speelt een belangrijke rol bij de eerste indruk. Behalve de duur van het aankijken zijn microsignalen van het oog belangrijk. Deze microsignalen zijn subtiele tekens die we geven door minuscule veranderingen aan en rond onze ogen. De ander neemt deze tekens onbewust waar. Een paar voorbeelden: onze pupillen vergroten als we angstig of opgewonden zijn en we knipperen vaker. Wanneer we de ander met argwaan bekijken, knijpen we de oogleden een fractie van een seconde samen.
Voeten
Wist je dat je voeten ook veel informatie weggeven? Een voorbeeld: Je vraagt je collega bij het koffie-apparaat naar zijn weekend. Hij kijkt even op of draait zijn torso naar je toe maar zijn voeten blijven naar het koffie-apparaat gericht. Zijn lichaam vertelt je dan: “Ik wil koffie, geen praatje.” En ja, dit zou ik zomaar kunnen zijn op een regenachtige maandagochtend. 😉 Ik zou nooit zeggen “laat me met rust” want dat is not done. Maar mijn voeten verraden mijn behoefte aan eerst die kop koffie voordat ik mijn gebruikelijke ik ben.
Je kunt ook eens opletten of iemands voeten naar binnen wijzen of open staan. Staan ze open dan staat deze persoon ook open voor contact. Wijzen de grote tenen naar elkaar dan is iemand even wat meer in zichzelf gekeerd. Lekker met rust laten dus.
Zit iemand met een been te trillen (ja precies, dat irritante trekje) dan geeft dat meestal irritatie (ironie ten top..) of nervositeit aan. Maar het kan ook juist betekenen dat iemand vol in zijn concentratie zit. Kijk dus naar het complete plaatje voordat je oordeelt.
Handen en armen
Vrij eenvoudig toe te passen is lichaamstaal met je handen. Door even iemands bovenarm aan te raken kom je in een persoonlijk gesprek oprechter en betrokken over. Sta je met je handen achter je rug dan kom je zelfverzekerd over (indien je rechtop staat uiteraard). Gebruik je jouw handen tijdens het praten om bepaalde woorden te benadrukken dan kom je duidelijker en assertiever over. In elkaar gevouwen handen maken juist dat je gesloten overkomt.
Ons hele lichaam reageert onbewust op prikkels. De handen zijn hier een goed voorbeeld van. Denk aan een ellenlange vergadering waarbij je, zonder nadenken, naar je kuit reikt. Je handen verraden dan dat je weg wil. Of wanneer iemand je de weg vraagt maar je hebt werkelijk geen flauw idee wat te zeggen. Je zal dan zeer waarschijnlijk met je hand achter op je hoofd grijpen, naar je hersenen dus eigenlijk.
Bij het interpreteren van lichaamstaal moet je rekening houden met de context. Wanneer iemand zijn schouders optrekt of de armen kruist omdat hij het koud heeft is dat iets anders dan wanneer dit zijn reactie is op wat je zegt.
Wenkbrauwen
Wenkbrauwen maken je gezicht. Epilerende vrouwen zijn zich daar enorm bewust van. Trek maar eens per ongeluk wat haartjes teveel eruit. Maar wenkbrauwen zijn niet alleen voor de sier, je leest ook hier best wat aan af.
Wanneer iemand de wenkbrauwen optrekt ligt dit vaak aan angst of verrassing maar het kan ook wijzen op stress. Heeft iemand een gespannen kaak en nek dan toont dat ook een vorm van ongemak of stress. Het optrekken van de wenkbrauwen doen we ook vaak als teken van begroeting. Een non-verbaal “hallo”. Wenkbrauwen geven op zichzelf dus al een redelijke indruk van emoties maar het volledige plaatje vertelt je meer specifiek hoe iemand zich voelt.
Een leuk weetje: Bij spontane uiting van verdriet worden de binnenhoeken van de wenkbrauwen opgetrokken. Nog geen 15% van de mensen is in staat om deze spierbeweging doelbewust te maken. Probeer het maar eens!
Spiegelen
Spiegelen is een vorm van lichaamstaal. Soms doen we dit bewust maar het gebeurt voornamelijk onbewust. Spiegelen is eigenlijk niets meer of minder dan de non-verbale communicatie van je gesprekspartner aannemen. Denk aan de fysieke houding, intonatie, taalgebruik en snelheid van praten.
Spiegelen kun je inzetten om te laten merken dat je aandacht en interesse hebt. Doe het echter niet te opvallend of overdreven. Je gesprekspartner kan zich dan erg ongemakkelijk voelen en zelfs het gevoel hebben dat je hem/ haar voor de gek houdt. Bewust spiegelen kun je inzetten bij een sollicitatiegesprek of als verkooptechniek.
Onbewust spiegelen gebeurt vaak vooral privé. Je zit bijvoorbeeld gezellig samen te netflixen en zit in ongeveer dezelfde houding. Een teken dat je je op je gemak voelt bij elkaar.
“Spiegelaars” hebben best wat effect op de ander. Je komt oprecht over maar ook open, sympathiek, intelligent, interessant, gezellig en gelukkig. Je bereikt ook meer herkenning bij de ander. Behoorlijk wat voordelen dus.
Kleine dingetjes
Nog wat kleine tips om eens op te letten: Rimpelt een neus, dan keurt iemand iets af. Friemelt iemand aan een ring, dan wil diegene zichzelf geruststellen. De volgende keer dat je een grap vertelt, kijk eens of de lach van de ander enigszins symmetrisch is. Nee? Dan viel je grap minder goed dan de ander wil laten blijken.
Universeel?
Lichaamstaal is niet altijd universeel. Knikt iemand met zijn hoofd dan kun je er meestal vanuit gaan dat dit instemming betekent. Behalve in Bulgarije en Griekenland. Daar betekent het juist een afwijzing. Lekker verwarrend.
Je benen kruisen, op een manier dat de zolen van je schoenen zichtbaar zijn? Geen probleem zou je denken. Het zit soms best even lekker. In Azië en het Midden-Oosten wordt dit echter gezien als een flinke belediging.
Een duim omhoog, dat is een bevestiging of in elk geval een goed teken. Maar in onder andere Sardinië en Griekenland komt het neer op wat wij bedoelen met een middelvinger.
Conclusie: ga je op vakantie? Zoek dan even de gebruiken van je vakantiebestemming op zodat je niemand per ongeluk beledigt.
Lichaamstaal op de werkvloer
Non-verbaal zeggen we veel meer dan we denken en dat kan nuttige informatie opleveren. Ook voor op de werkvloer. Zie je sprankeling in je collega’s ogen en worden de pupillen groter, dan is hij geïnteresseerd. Gaat de lip iets omhoog, dan wordt iets afgekeurd. Voelt een collega zich ongemakkelijk in een vergadering, dan zal diegene sneller met zijn ogen gaan knipperen om zo zijn vizier scherp te stellen. Waarschijnlijk gaat hij ook aan zijn nek zitten.
Lichaamstaal is in een gemiddelde situatie 47 procent van het verhaal en taal is 53 procent. Dus als je meer weet over lichaamstaal, dan heb je het complete plaatje. Inzicht in deze signalen is vooral handig om elkaar beter te begrijpen.
Ook jouw eigen lichaamstaal is goed om eens onder de loep te nemen. Het beïnvloed namelijk hoe anderen met je omgaan. Heb je een gesloten houding dan zullen collega’s minder snel een praatje met je maken. Soms wil je dat ook juist niet, je zit bijvoorbeeld net middenin een klus waarvoor je jouw focus nodig hebt. Maar verder is zo’n houding niet enorm handig. Het maakt de relatie met je collega’s niet beter. Ben je er dus van bewust hoe je overkomt op anderen. Door bewustzijn krijg je er meer grip op.
Wil je een conflict uitpraten met een collega? Ga dan in een hoek van elkaar staan of zitten. Zo heb je letterlijk meer ruimte dan wanneer je tegenover elkaar staat. Tegenover elkaar staan kan dwingend en dreigend overkomen en dat helpt niet om het uit te praten.
Bewust je lichaamstaal veranderen
Stel dat je even niet zo lekker in je vel zit en je wilt dat verbergen. Dat kan! Als je niet goed in je vel zit en je neemt een power pose aan door je handen in de lucht te gooien en je groot te maken, dan maakt je lichaam meer adrenaline aan. Hierdoor straal je vervolgens meer zelfvertrouwen uit. De houding geeft je lichaam een ander gevoel en dan geef je ook een ander signaal af. Al is het maar even.
Maar ook als je denkt “fake it till you make it” zijn er slimmeriken die je door kunnen hebben. Mensen die wat meer van lichaamstaal afweten, weten namelijk dat de echte reactie is wat je tot de eerste vijf seconden ziet, dat zijn de pure emoties. Die worden in ons ‘reptielenbrein’ gevormd, het oudste deel van ons brein.
Wist je dat je ook creatiever kan worden door je houding? Veel brainstormsessies gebeuren staand omdat we dit als een actieve houding zien maar door te staan maken we meer Noradrenaline aan waardoor we minder creatief denken. Wil je creatief denken? Ga dan even liggen. Niet slapen, hoewel een dutje wel verfrissend kan werken, maar gewoon even liggen en je lijf maakt minder van dat Noradrenaline aan.
Je lichaamstaal en brein hebben echt effect op elkaar. Wanneer je een tijdje fronsend kijkt, denkt je brein “hé dit is moeilijk” en maak je meer Cortisol aan. Het stresshormoon. Fake dus vooral een glimlach om je brein voor de gek te houden en je cortisollevel laag te houden.
Lichaamstaal toepassen bij solliciteren
Je weet nu al heel wat over lichaamstaal en kunt er wat mee gaan oefenen. Heb je binnenkort een sollicitatiegesprek? Ga dan oefenen met spiegelen en zelfverzekerd en vriendelijk overkomen. Denk ook aan een stevige handdruk, uiteraard zonder te hard te knijpen, en aan je zithouding. Praten met je handen is goed maar overdrijf het niet. Je wil charismatisch overkomen, niet als een verkeersregelaar. Maak oogcontact zonder er een staarwedstrijd van te maken en je zit gebakken.
Bronnen: Woutplevier.nl, Ad, Lichaamstaal.nl