De ongeschreven regels van (seksuele) intimidatie op de werkvloer

Eén van mijn grootste hobby’s is salsadansen. En één van de dingen die je zowel op de dansvloer als de werkvloer tegenkomt is het aangeven van grenzen. Ik begin even bij de dansvloer: soms heb je namelijk geen zin om te dansen. Dat kan aan het liedje liggen, maar ook aan de persoon die het aan je vraagt. Toen ik net begon met dansen vond ik het heel moeilijk om nee te zeggen als iemand me ten dans vroeg. Als ik dan toch nee zei dan was het altijd met een smoesje: ‘nee, want: mijn voeten doen pijn’, ‘ik ga zo’, ‘ik ga net een drankje halen’ and so on. Maar op de dansvloer heb ik een belangrijke les geleerd: grenzen zijn er niet om je te verantwoorden, ze zijn er om je te beschermen.

Grenzen liggen niet vast

Een uitstapje naar de werkvloer. Ik herinner me dat er eind 2016 een sterk reclamespotje op de radio was over (seksuele) intimidatie, ‘je collega verwennen met een ongevraagde schoudermassage’, wat doorverwees naar een website: www.moettochkunnen.nl. Sterk, want: grenzen liggen niet vast. Er is niet een soort van algemeen wetboek van wat wel en wat niet oké is. Grenzen zijn iets persoonlijks waarin niets vanzelfsprekend is. Check of de daadwerkelijke grens ligt waar jij verwacht of wil dat hij ligt.

Hou het simpel

De beste manier om erachter te komen waar iemands grens ligt, is door ernaar te vragen. En dat hoeft echt geen hogere wiskunde te zijn. Een simpele ‘vind je dit oké?’ volstaat. Ook belangrijk: wanneer iemand niet weet of hij/zij iets oké vind, dan is het antwoord nee. Grenzen zijn niet discutabel omdat ze zo persoonlijk zijn. Niet weten is geen uitnodiging om de grenzen te gaan testen tot je eroverheen gaat.

Nee, want…

Nee komt eigenlijk nooit alleen. We hebben vaak de neiging om onszelf te verantwoorden als we een ‘nee verkopen’. ‘Nee, want mijn fiets is stuk, ‘nee, want ik heb hoofdpijn’, ‘nee, want ik heb een verjaardag’. Wanneer je jouw nee verantwoordt geef je onbewust ruimte voor discussie. Om een voorbeeld te geven: ‘ik kan je wel ophalen met de auto’, ‘kan je geen paracetamol pakken?’ of ‘wat later naar die verjaardag gaan?’. In die ruimte moet je, als je pech hebt, nog een keer je grenzen aangeven. Als de ander een reden of verklaring wil dan is het aan hem of haar om daarom te vragen. En zelfs als de ander erom vraagt is het aan jou of je antwoord geeft of niet, waarin ‘ik voel niet de behoefte om het verder toe te lichten’ ook een antwoord is.

Eerste hulp bij grenzen aangeven

Het kan zo zijn dat er sprake is van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer, ondanks het helder aangeven van grenzen. Hieronder wat tips voor werkgever en werknemer hoe te handelen bij (seksuele) intimidatie op de werkvloer.

Wat kun jij doen tegen seksuele intimidatie?

Houd schriftelijk bij wat er gebeurt ter naslag.
Check of anderen er ook last van hebben.
Bespreek de situatie met iemand die je vertrouwt (of met een vertrouwenspersoon).
Als de ongewenste intimiteiten niet ophouden, dien dan een klacht in bij je werkgever.

Wat kan je werkgever doen tegen seksuele intimidatie?

Duidelijk laten weten dat intimidatie niet geaccepteerd wordt.
Een beleid opstellen waarin duidelijk sancties beschreven staan op overtreding.
Daders aanspreken op hun gedrag.
Werknemers de gelegenheid bieden om te praten met een vertrouwenspersoon als ze ergens mee zitten.
Een commissie instellen die klachten over intimidatie kan behandelen.
Geanonimiseerd alle meldingen van (seksuele) intimidatie in het bedrijf noteren en deze periodiek rapporteren, voorzien van de getroffen maatregelen. Dat rapport kan namelijk een noodzaak tot een bedrijfsbeleid onderbouwen.
De werknemer ook beschermen tegen mogelijke intimidatie vanuit klanten. Niet alleen collega’s kunnen zich namelijk schuldig maken aan intimidatie.

Grenzen stellen kun je leren

Laatste tip: zodra je denkt ‘misschien moet ik me ook niet zo aanstellen’ is het tijd om jezelf juist heel serieus te nemen. Het feit dat je jezelf dergelijke vragen stelt, geeft aan dat het hoog zit. Intimidatie is iets waar lastig een vinger op te leggen is omdat het zoveel verschillende vormen heeft. Het allerbelangrijkste is dat je je eigen grenzen serieus neemt en ervoor uitkomt zonder dat je het idee hebt dat je er verantwoording over af moet leggen. Los van intimidatie is het goed om in alle vormen te oefenen met grenzen aangeven, of ‘nee’ te zeggen zonder reden.

Ik eindig op de dansvloer. Nee zeggen is daadwerkelijk een skill die je kunt trainen. Een spier wordt sterker als je hem traint, zo werkt dat ook met verbindingen in je brein. Ik heb een jaar lang bij ieder dansfeestje waar ik heenging twee mannen afgewezen af die met me wilden dansen, gewoon om te oefenen. Met alleen een glimlach en een ‘nee, dankjewel’, zonder de nee te verantwoorden met pijnlijke voeten. Door vaker nee te zeggen word je er vanzelf beter in, zowel op de dans- als op de werkvloer.